အင္းဝေခတ္ ရွင္မဟာသ

ပထမအင္းဝေခတ္ ေပေလးပင္၊ ရွင္ေလးပါး-ဟူ၍ စာေပတြင္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေသာ ရဟန္းစာဆို ရွင္ေလးပါးျဖစ္ေသာ-
(၁) ရွင္မဟာသီလဝံသ
(၂) ရွင္အဂၢသမာဓိ
(၃) ရွင္မဟာရ႒သာရ
(၄) ရွင္ဥတၱမေက်ာ္
စာဆိုရွင္ ပုဂၢိဳလ္ေလးပါးတြင္ ရွင္မဟာသီလဝံသ ပါဝင္ေတာ္မူသည္။

ပထမအင္းဝေခတ္ နရပေတ့မင္း လက္ထက္က စာေပက်မ္းဂန္တို႔တြင္ တတ္ေျမာက္ေတာ္မူေသာ ထိုစာဆိုရွင္ေလးပါးကို ကိုးကြယ္ေတာ္မူသည္။ ထိုအင္းဝေခတ္တြင္ ပ်ိဳ႔၊ ကဗ်ာ၊ လကၤာ၊ ရတု သီဆိုမႈတို႔ ထြန္းကားတိုးတက္လ်က္ရွိသည္။

ထိုေခတ္တြင္ စာေပပညာအရာ၌ တတ္ေျမာက္ၾကေသာ စာဆိုရွင္မ်ားမွာ ပထမမင္းေခါင္ႀကီး၊ အဲဒူမင္းညိဳ၊ ရခို္င္မင္းသမီး၊ ရွင္ရဲသူ၊ သခင္ေထြး၊ ရွင္ေထြးညိဳ၊ ရွင္ဥတၱမေက်ာ္၊ ရွင္မဟာသီလဝံသ၊ ရွင္မဟာရ႒သာရ၊ ရွင္ေခမာ၊ ရွင္အံုးညိဳ၊ ဝံေတာ္လယ္ဘုန္းႀကီး၊ ကန္ေတာ္မင္းေက်ာင္းဆရာေတာ္၊ အရွင္ေတေဇာသာရ၊ ရွင္အဂၢသမာဓိ၊ ရွင္ဣႏၵဂုတၱ၊ မိညိဳ၊ မိျဖဴ-တို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။

ရွင္မဟာသီလဝံသ ေရးသားေသာစာေပမ်ားမွာ-
(၁) ပါရမီေတာ္ခန္းပ်ိဳ႔
(၂) ဆုေတာင္းခန္းပ်ိဳ႔
(၃) ေတာင္တြင္းလားပ်ိဳ႔
(၄) ဗုဒၶဳပၸတၱိပ်ိဳ႔
(၅) ဓမၼပါလပ်ို႔
(၆) ရာဇဝင္ေက်ာ္
(၇) ပါရာယနဝတၳဳ
(၈) မဟာရဟနီတိ
(၉) ေရႊနနန္းေၾကာ့ရွင္ နန္းဘြဲ႔ေမာ္ကြန္း
(၁၀) တံတားဦးတည္ ေမာ္ကြန္း
(၁၁) မိတၳီလာ သွ်ိသွ်ားကန္ဘြဲ႔ ေမာ္ကြန္း
(၁၂) ထူပါရံုဘုရား ေက်ာက္စာ
(၁၃) ရတနာဗိမာန္ေက်ာင္း ေက်ာက္စာ စသည္တို႔ ျဖစ္ပါသည္။


ပါရမီေတာ္ခန္းပ်ိဳ႔တြင္ အႏုမာန၊ မ်က္ရမ္းဆ၊ လမ္းရိုးေဟာင္းထြင္၊ ဆင့္ကာထြင္လို႔၊ သုတ္သင္ကာမွ်၊ လြယ္ကာရ၊ ပခံုးညြန္႔ဖူး၊ စစ္ေျမမွဴး၊ ေျခသုတ္ပဆိုး၊ ေျမြစြယ္က်ိဳးႏွင့္၊ ခ်ိဳက်ိဳးႏြားလား၊ ဒြန္းစ႑ား၊ အက်ယ္ အက်ယ္၊ မျငိမ္းဖြယ္၊ စကားသစၥာ၊ မွန္ေသာကာလ၊ ၾသဇာေလးနက္၊ ေပၚဆီတက္၍၊ ခြဲေဝေၾကာင္းျဖာ၊ ႏွီးသို႔ျဖာ-ဟူ၍ ဖြဲ႔ႏြဲ႔စပ္ဆိုထားသည္။


ထိုစာပိုဒ္မွ “ေျခသုတ္ပုဆိုး၊ ေျမြစြယ္က်ိဳး၊ ခ်ိဳက်ိဳးႏြားလား၊ ဒြန္းစ႑ား၊ အက်ယ္အက်ယ္ မျငိမ္းဖြယ္-ဟူေသာ စကားရပ္မ်ားကို လူအမ်ားက ယခုတိုင္ ပံုခိုင္းေျပာဆိုေလ့ရွိသည္။

ရွင္မဟာသီလဝံသသည္ ရွင္္ဥတၱမေက်ာ္ႏွင့္အတူ ေတာင္တြင္းႀကီးျမိဳ႔ အေရွ႔ေျမာက္ ထူပါရံုဘုရားႏွင့္ ငွက္ပစ္ေတာင္ေတာရအနီး ထူပါရံုေက်ာင္းတြင္ ငယ္စဥ္ကာလကပင္ စာေပက်မ္းဂန္တို႔ကို သင္ၾကားေတာ္မူသည္။


သကၠရာဇ္ (၇၆၃-၇၈၃)ခုႏွစ္ နန္းတက္ေသာ ပထမမင္းေခါင္လက္ထက္တြင္ ရွင္မဟာသီလဝံသသည္ အင္းဝျမိဳ႔ကိုေရာက္ရွိရာ ဘုရင္ကိုးကြယ္မႈကို ခံယူရရွိသည္။
“ေတာင္းကိုမေဖာက္၊ ေတာင္ကိုေဖာက္၊ စိန္ေက်ာက္အသြင္ သီလဝံ”ဟု အင္းဝေခတ္တြင္ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားေသာ ရွင္မဟာသီလဝံသသည္ သကၠရာဇ္(၈၁၅)ခုႏွစ္တြင္ ေမြးဖြားျပီး သကၠရာဇ္(၈၈၀)ခုႏွစ္ သက္ေတာ္ (၆၅)ႏွစ္တြင္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူသည္။


ရွင္မဟာသီလဝံသ၏ အရိုးအိုးျပာသာဒ္သည္ စစ္ကိုင္းျမိဳ႔မွ ေရႊဘိုျမိဳ႔သို႔သြားေသာ ကားလမ္း ပန္းပဲတန္းရပ္ ကားလမ္းေဘးတြင္ ေျမအက်ယ္ ၂၅-ေပခန္႔ရွိ ေျမကြက္လပ္၏ အလယ္တည့္တည့္တြင္ အျမင့္ေပ ၁၅-ေပခန္႔ ျမင့္ေသာ အုတ္ျပာသာဒ္ တည္ေဆာက္ထားသည္ကို ေတြ႔ျမင္ခဲ့ရေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပ လိုက္ပါသည္။